زیاده ترین شهر که پایتخت افغانستان بوده است کابل زیبا است.علاه بر کابل بلخ هرات قندهار غور غزنی در ادوار مختلف تاریخ پایتخت شاهان افغان بوده است.قبل از اریایها در هر دره افغانستان ملک یا بزرگ شاه همان منطقه بوده است کابل یکی ﺍﺯ قدیمی‌ترین شهرهاﯼ ﺩنیاست. ﺩﺭ کتاﺏ مقدﺱ ﻭیدﺍ به ناﻡ کبه ﻭ ﺩﺭ پاﺭچه‌هاﯼ ﺍﻭستا ﺍﺯ ﺁﻥ به ناﻡ کوب‌ها یاﺩ می‌شوﺩ. نویسندگاﻥ کلاسیک یونانی ﺁﻥ ﺭﺍ کوفن یا کوفس ﻭ کوﻭﺍ ثبت کرﺩﻩ ﻭ هم‌چناﻥ مرﺩﻡ فاﺭﺱ ﻭ ﺍﺭستو ﺍین شهر ﺭﺍ خوسپس خوﺍندﻩﺍند.
نامهای کابل
کابل امکان ان میردود که درسالهای 1500 الی 2000 قبل امیلاد به یک شهر تبدیل گردیده باشد. پس اشغال هر قوم یا شاه نام ان نیز تغیر یافته است. زمانیکه در مورد کابل مطالعه زیاد صورت گیرد نام کابل از دریای کابل گرفته شده است .دلیل عمده ان اینست که کابل منشع دریای است که اب ان به بند کمال خان هند میریزد . در شهر لاهور موقیت دارد. مردمان که در نواحی دریای کابل الی هند زندگی میکردند کابل را مقدس میشمردن. هکذا این دریا خطر ناک نبوده اب خیزی کم داشت . مردم درکنار این دریا بی خطر زندگی میکردند. کابل مرکز تقاطع 3 دریا یعنی دریای گلبهار ،پغمان ولهوگر است.درفاصله های اندک این دریا با دریای خروشان وبربار پنجشیر ،علی شنگ علینگار و سرخرود ودریا چه های دیگر یکجا شده برای سرمین هند رزق وروزی تولید میکرد. امکان داردنامهای کابور کافور کوفه کاپول کابول کووا کمبوجه دریکی یکی از زبانها منشع یا دریا را میگفتند. کوهای کابل در آن زمان پر از ارغوان بود.ارتفاع ،دریا، سرسبزی ، با کوهای بلند مملو با درخت ارغوان ، اب هوای سرد وگوارا ان مردم گرم نشین هند را دیوانه کرده بود. و کابل را جنت می شمردن.کابل که در ان زمان به صفت نکته مرتفع ومنشع شمرده میشد. امکان نام مقدس کابل را شاید داده باشند.
. مطابق به نگارش تاریخ‌نویسان، نام سانسکریتی کابل( کمبوجه) میباشد. این نام در نوشته‌هایی باستانی در کوفس و کوفن ذکر شده است. در سده هفتم پس از میلاد ژوانزونگ این نام را به عنوان کافو (به انگلیسی: Kaofu) بررسی کرده بود و اعلام کرد که این به خاطر لقب یکی از چهار قبلیه یوژی است که آنها در اوایل مسیحیت در طول کو‌ههای هندوکش به سوی دره کابل مهاجرت کرده بودند. این شهر توسط امپراتور کوشان، کوجولا کادفیزس در سال ۴۵ میلادی فتح شد و جزو مایملاک امپراتوری کوشان تا اواخر سده سومین پس از میلاد محسوب میگردید. ﺩﺭ قرﻥ هفتم میلاﺩﯼ، یک پژﻭهش‌گر چینی به ناﻡ شونگ چونگ، ﺩﺭ نوشته های خویش مشهوﺭ به هیوﺍﻥ سانگ ﺍین شهر ﺭﺍ کاﻭفو Kaofu نوشته ﻭ چنین برداشت میکند که ﺩﺭ حقیقت ﺍین شهر ﺯیبا مسما به ﺩﺭیاﯼ کاﻭفو میباشد که ﺍﺯ قلب ﺁﻥ می‌گذﺭﺩ، ﻭﯼ میﺍفزﺍید که ﺁﺭیاییاﻥ قدیم ﺍﺯ لحاﻅ ﺩینی ﺍهمیتی ﻭیژﻩ به ﺍین شهر ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﺁن‌رﺍ کوب‌ها ﺍﺭﺩهستانه Kobaha Urddhastana یا محل بلند پایه گفتهﺍند. کابل ﺍﺯ ﺩیدگاهی کتاﺏ مهاباراتا هندﻭﺍﻥ، بهشت ﻭ جایگاهی تفکر برﺍﯼ خدﺍﻭندﺍﻥ خوبی بوﺩﻩ ﻭ ﺁن‌رﺍ ﺩﺭ سانسکریت به ناﻡ ﺍﺭﺩهستانه یا عباﺩت‌گاهی مقدﺱ حفظ کرﺩﻩﺍند. کوه آسمائی محل عبادت بزرگ وقت شمرده میشد.هر پادشاه بودیست هند تا مانیکه در پایه عبادت گاه معبد آسمائی خم نمیشد پادشاهی آن قابل قبول نبود.این عبادت گاه را بنام آسمائی یا کوه از امید و آرزو یاد میکردند.
تاﺭیخ نویساﻥ ﺩﻭﺭﻩ سکندﺭ، کابل ﺭﺍ به ناﻡ ﺍﺭتوسپانه Artospana که هماﻥ ﺍﺭﺩهستانه Urddhastana سانسکریت ﺍست ﺩﺭ تاﺭیخ یونانی قید نموﺩﻩ که پساﻥها (بعدها) ﺩﺭ قرﻥ ﺩﻭم میلاﺩﯼﺍین شهر ﺭﺍ به ناﻡ کابوﺭﺍ Kabura یا قلب پاﺭﺍپامیزﺍﺩ نوشتهﺍند. ﺩﺭﺩﻭﺭﺍﻥ کوشانیاﻥ بزﺭﮒ هنوﺯ هم کابل به ناﻡ کاﻭفو شناخته میشدﻩ، که ﺁهسته ﺁهسته به کابوﺭﺍ مسما گرﺩید تا ﺁﻥ ﺯماﻥ که کابل شاهاﻥ ﺍﺯ ﺁﻥ به ناﻡ کابلستاﻥ یاﺩ کرﺩند. کابلستاﻥ برﺍﯼ چندین قرﻥ پیش ﻭ پس ﺍﺯ ﺩﻭﺭﻩﯼ مسیح، ﺍﺯ بامیاﻥ ﻭ کندهاﺭ ﺩﺭ ﻏرﺏ تا کوتل بوﻻﻥ ﻭ تماﻡ جنوﺏ ﺭﺍ ﺩﺭ بر می‌گرفت، که ﺍین خطه ﻭسیع به ﺩﻩ علاقه‌داری تقسیم بوﺩﻩ ﻭ شهرهاﯼ کابل، ﻏزنی، بامیاﻥ، ننگرهاﺭ، سوﺍﺕ، پشاﻭﺭ، ﺍپوکین، بنو ﻭ بولر ﺩﺭ بر می‌گرفته‌است.
ﺍﺯ تاﺭیخ یوناﻥ چنین برﺩﺍشت می‌شوﺩ که ﺍﺭتوسپانه یا کابل مرکزی عمده ﻭ ﺍصلی ﺩﺭ منطقه بوﺩﻩ، که پساﻥ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩﯼ تسلط یوناﻥ، هرﺍﺕ که سکندﺭیهﯼ ﺍفغان بوﺩ جاﯼ ﺁن‌رﺍﺍشغاﻝ کرﺩ که پسان‌ها (بعدها) شاه‌زﺍﺩگاﻥ هندﻭساﮎ ﺁن‌رﺍ باﺭ ﺩیگر ﺍحیا کرﺩند. تا ﺁن‌که ﺩﺭ عصر ﺯنبیلک شاﻩ ﻭ ﺯنبوﺭﮎشاﻩ، لشکر عرﺏ بعد ﺍﺯ فتح برق‌آساﯼ ترکیه ﻭ ﺍیرﺍﻥ به ﺩﺭﻭﺍﺯﻩهاﯼ ﺍین شهر کوبی، شاهاﻥ ﻭ کابلیاﻥ برﺍﯼ ﺩفاﻉ، ﺩیوﺍﺭ بزﺭگی به ناﻡ شیرﺩﺭﻭﺍﺯﻩ ﺩﺭ ﺩﺭﺍﺯناﯼ کوﻩ آسمایی بنا کرﺩند . تاﺭیخ مصر به ﻭضاحت می‌نویسد که لشکر بزﺭﮒ ﺍسلاﻡ بعد ﺍﺯ فتح نیم جهاﻥ ﺩﺭ شیرﺩﺭﻭﺍﺯﻩهاﯼ کابلستاﻥ به مرتبه بیستﻭسه باﺭ شکست مطلق ﺩید تا ﺁن‌که به مرﻭﺭ ﺯماﻥ کابلیاﻥ خوﺩ به ﺩین ﺍسلاﻡ گرویدند.
2.درزمان مادها (کابل )بنام کابورا یاد میگردید. جایی که کابل واقع شده است، پیش از آن که توسط امپراتوری فارس‌ها، هخامنشیان فتح شود بخشی از امپراتوری مادها بوده است. مرجعی به نام "کابورا" وجود دارد که به‌واسطه فرمانروایان امپراتوری هخامنشی (داریوش بزرگ، داریوش دوم و داریوش سوم تألیف شده، که بعدها پایه‌ای برای استفاده نام کابورا Κάβουρα توسط بطلمیوس شد. آنجا مرکز مزدیسنا به بهدها همراه با آیین بودا و آیین هندو همراه شد. اسکندر کبیر این شهر را بعد از غلبه بر امپراتوری هخامنشیان در ۳۳۰ پیش از میلاد تجسس کرده بود اما هیچ نگارشی از آن ثبت نشد زیرا کابل در آن وقت شهری کوچک بود که در مورد آن کسی چیزی نمی‌نوشت. این ناحیه پیش از اینکه به دست شاهنشایی مائوریا بیفتد. قسمتی از امپراتوری سلوکیان محسوب میشد.
3 . اسکندر کابل را از اریایها تسخیر نمود.درعوض برای خود محل بود وباش اعمار نمود. بعدها سلوکوس نیکارتوس کابل را برای ساندروکوتوس یا چاندرکوپتها در برابر ازدواج مختلف نژادی و 500 فیل سپرد.یعنی درامان وقت باج ازدواج مروج بوده است.
4. .دولت یونان بلخ با باختریان(سال 200 قبل میلاد) آنرا ماوریان مینامیدن. در دومین سده پیش از میلاد آنرا تسخیر کرد، پس از آن زیردستان آنها امپراتوری ایندو گریکس شهر را در اواسط سده دوم پیش از میلاد به دست خود گرفتند. باختری‌ها شهر پاروپامیز را نزدیک کابل بنیاد کردند، اما در سده اول پیش از میلاد این شهر به ماوریان‌ها افتاد. سیتیسی‌ها در اواسط دهه اول پیش از میلاد ایندو گریکس را از شهر بیرون انداختند اما ۱۰۰ سال بعد با روی کار آمدن شاهنشاهی کوشان شهر را از دست دادند.
5.کاپول: در اطراف سالهای ۲۳۰ پس از میلاد، کوشانی‌ها توسط امپراطوری ساسانی شکست خوردند و به همراه با هم‌بیعت‌های ساسانی معروف به ایندو-ساسانیان تبدیل شدند. در دوران ساسانیان، شهر با نام "کاپول" در خط پهلوی نامیده میشد. در ۴۲۰ میلادی ایندو-ساسانیان توسط قبیله خیانیان که با نام "کیدارایتز" نیز شناخته می‌شدند، به بیرون رانده شدند که پس از آن در ۴۶۰ با هیاطلله تبدیل شدند. آنجا به بخشی از باقی‌مانده پادشاهی آشینا از کاپیسا که با نام کابل‌شاهان نیز شناخته میشود، تبدیل شد. مطابق با تاریخ الهند اثر ابوریحان بیرونی، کابل توسط شاهزاده‌گانی که از تبار ترک‌ها (عثمانی‌ها) بودند اداره میشد که برای ۶۰ نسل ادامه پیدا کرد.
6.کابل: کوشانی‌ها توسط امپراطوری ساسانی در اطراف سالهای ۲۳۰ پس از میلاد، شکست خوردند و به همراه با هم‌بیعت‌های ساسانی معروف به ایندو-ساسانیان تبدیل شدند. در دوران ساسانیان، شهر با نام "کاپول" در خط پهلوی نامیده میشد. در ۴۲۰ میلادی ایندو-ساسانیان توسط قبیله خیانیان که با نام "کیدارایتز" نیز شناخته می‌شدند، به بیرون رانده شدند که پس از آن در ۴۶۰ با هیاطلله تبدیل شدند. آنجا به بخشی از باقی‌مانده پادشاهی آشینا از کاپیسا که با نام کابل‌شاهان نیز شناخته میشود، تبدیل شد. مطابق با تاریخ الهند اثر ابوریحان بیرونی، کابل توسط شاهزاده‌گانی که از تبار ترک‌ها (عثمانی‌ها) بودند اداره میشد که برای ۶۰ نسل ادامه پیدا کرد
ترک‌های کابل و هندوها دیوار بزرگ دفاعی را در اطراف شهر به علت محافظت از مهاجمان آینده ساختند. این دیوار تا به امروز باقی مانده و همچنین به عنوان یک ساحه تاریخی شناخته میشود.
حمله مسلمانان
7.در سال34 و ۸۱ هجری وقتی مسلمانان به شهر حمله کردند شهر را از طرف ده‌مَزنگ شگافتند، مسلمانان عرب فاتح شدند و شاه کابل موقتا به گردیز رفت، اما تشکیل دولت‌های صفاری و طاهری نفوذ عربها را از کشور کم کرده رفت و کابل نیز به دست حکم‌رانان محلی اداره میشد. کابل در حملهیعقوب لیث مورد جپاول و غارت قرار گرفت.
مقارن ضعف صفاریان از کوهستان شرقی کابل یک قوم دیگر بنای سلطنت را در کابل گذاشت که سرکرده‌شان را کالاله میگفتند و تا به عصر غزنویان باقی بودند، تا اینکه در سال ۳۴۴ ه. ق. ضمیمه سلطنت غزنوی شد. کابل در عهد غزنویان، شهر غزنه بتدریج اهمیت یافت و کابل عقب ماند. در لشکرکشی‌های چنگیز کابل نیز دست‌خوش چور و چپاول گردید.
8.در دوره تیموریان باوجود جنگهای شدید شاه کابل در کوهستان از دست تیموریان شکست میخورد. وتیموریان کابل را جزو قلمرو خویش میسازد.
9. بابریان :درعصر بابریان کابل در مراحل اول پایتخت میسازند. کابل دوباره رونق یافت و تا سال ۹۲۳ پایتخت بود و به تعمیر و آرایش آن پرداخت. بابر به کمک مردم این شهر، هندوستان را فتح کرد و پایتخت خود را از کابل به آگره نقل داد و کابل مرکز ولایت شد. آرامگاه این پادشاه هم در همین شهر است.
10.ابدالیهان: وقتی که سلطنت به احمدشاه درانی رسید، وی توجه به کابل نمود و خواست آن را مرکز دولت خود قرار بدهد. چنان برای همین مطلب در سال ۱۱۴۴ امر احداث یک دیوار بزرگ را در شهر داد. این دیوار در ظرف ۴ ماه آباد گردید. تیمورشاه پس از تنظیم قندهار در سال ۱۱۹۵ ه. ق. رسماً کابل را پایتخت ساخت و از آن تاریخ تا امروز کابل مرکز و پایتخت افغانستان است.
تعداد تاراج وچپاول کابل در ادوار تاریخ
0.مردم اصلی کابل توسط قوم آریایها بیجا میگرددبین سالهای 1800-2200 سال قبل میلاد
1.کابل در تسلط مادها بودیست قرار میگیرد 700الی 800 قبل میلاد
2.کابل درتسلط هخامنشیان قرار میگیرد. درین عصر کابل مربوط کشور گنداره بود.
3.درسال327 ق م سکندر کابل را تسخیر نمود. و کاپیسا را ویران کرد.
4.پس از سال 303 قبل میلاد کابل مربوط سلطنت سلوکوس یا بنام سلطنت سلوکیان یونان تعلق گرفت.
5.در سال 300 دین بودیزم توسط مبلغین آشوکا به افغانستان وارد گردید.سلطنت چندراگپتا کابل را در برابر 500فیل و ازدواج از سلوکوس یونانی بتصرف خویش در آوردند.سلطنت خودمختارهند بنام موری ساخته میشود.
6.سال 127 قبل میلاد هونها بالای پویه چی ها و پویه چی ها بالای سکاها فشار وارد نمودند.در نتیجه سکاها از شمال به باختر هجوم آوردند.بزودی این قوم قوی شده یونانی هندی را شکست دادندکه درین زمان کابل مربوط یونانی هندی بود.وکابل توسط سکاها تاراج شد. پویه چیها سلطنت را بنام کوشانیان بنا نمودن. درسال 45 میلادی جنک سخت در کابل بین سرنشینان کابل کوشانیان رخ داد. شهرتوسط امپراتور کوشان، کوجولا کادفیزس فتح شد.
7.در سال 28 هجری و 81 هجری کابل مورد تهاجم شدید اعراب قرار گرفت. اعراب کابل را تاراج کردند.درطول 200 سال عربها 21 بار بالای کابل حمله نمودند.
8.در سال 258 یقوب لیث صفار کابل را بکلی تاراج میکند.
10.پس از صفاریان در کابلشاه حدود 280 شمسی شخص بنام کل لا له در کابل حکمرانی میکرد. حدود66 سال کابل بدون جتگ باقی ماند.
11.در سالهای هجری شمسی346 سبکتگین بالای کابل حمله نمود.و کابل تاراج گردید.
12.غوریان بین سالهای 543 و544 کابل را تسخیر نمودند.
14.در حوالی سا5950 هجری کابل متعلق به دولت خوارزم شاهیان گردید.
15.درسالهای 600 ه ش کابل مورد تهاجمات چنگیز قرار گرفت.
16.در حوالی سالهای 754 الی ه ش760 کابل مورد حملات امیر تیمور قرار میگیرد
17. در سال کابل در تصرف بابر قرار گرفت.
18.درسال 1117 کابل در تصرف نادر شاه افشار در آمد.
19.پس از 1767 کابل در تصرف احمدشاه ابدالی قرار گرفت.
20.تیمورشاه در سال 1154 کابل را پایتخت ساخت.
21. 1221 شاه شجاع در کابل کشته میشود. ارگ توسط انگلیس تاراج میشود.
22.در سال 1308کابل توسطمردم شمالی برهبری حبیب اله کلکانی دستبرد میشود.
23.در 8 ثور ساال 1371 کابل توسط مجاهیدین اسلام برهبری مستقیم پاکستان چور و بعدا به اتش کشیده میشود.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر
شما حق دارید پیشنهادو انتقاد نماید.